top of page
output-onlinepngtools (1).png


SİNAN SÖYLER NEY ATÖLYESİ
NEY BAKIMI
 

​


Ney Bakımı ve Olası Sorunlar
 

​Ney Kargı kamıştan yapılır ve doğal olarak kullanılan ana malzeme selüloz bazlıdır. İçi boşaltılmış Kargı kamış her ne kadar sert bir madde olsa da sonuçta diğer bütün enstrümanlar gibi bazı noktalara dikkat edilerek saklanması gereken bir enstrümandır.

 

Şikayetlerin başında zamanla (1 yıl içinde) Ney'deki ses değişimi ya da Ney'den temiz ses alamak vardır. 

Selüloz bazlı enstrümanlar ısı ve neme karşı daha hassastırlar. Bu sebeple ortamdaki havanın ısı ve nem değişiklikleri Ney'inizi doğrudan doğruya etkiler. Aşırı kuruluk ve aşırı nem Ney'e zarar verir. Bu sebeple alınan önlemlerin başında Ney'in belirli zaman aralıklarıyla yağlanması gelir. Yağlanmayan Ney ses kalitesi bakımından temiz ses üretmekte sizi zorlayacağı gibi hava ile direk temas edeceği için ısıya ve neme dayanıklılık oranı azalır ve bir takım hasara sebep olur. Üflerken nefesinizden çıkan nem bile Ney'inizi etkiler. Neme maruz kalan Ney'in müzik kutusunda ve iç yüzeyinde küflenme dediğimiz bir tür mantar oluşturabilir.

 

Selüloz bazlı malzeme zamanla çürüme gösterebilir. Ney'de bu genellikle kesilen budak kısımlarında çürümeler şeklinde olur ve bu yüzünden boğumların altındaki budak uçlarında delikler meydana gelebilir.

 

Koşullara bağlı olarak ney eğilip yamulabilir. Bu sebeple Ney nem ve ısı açısından değişken olmayan, direk güneşe maruz kalmayacak şekilde ve tercihen başaşağı asılarak havadar bir ortamda tutulmalıdır. Ney'inizi üflemediğiniz zamanlar ne şekilde saklayacağınız önemlidir.

​

Nadiren olsa da zamanla herhangibir sebeple neyinizde çatlamalar ya da kazara kırılmalar da olabilir. Genellikle Ney ustaları bu hasarları tamir edebilirler. 

​

​

​

 
Ney'in Sesinin Değişmesi
 

Genellikle Neyzen adayları zamanla (1 yıl içinde) Ney'deki ses değişimi ya da Ney'den temiz ses alamaktan şikayet ederler.

Ney'deki ses değişimi farklı sebeplere dayanır. 

​

Öncelikle yeni Ney açıldıktan sonra üflendikçe sesi genellikle dikleşir. Bu sebeple Ney ustaları Neylerini yaklaşık olarak yarım ses kadar pes açarlar. Bu sebeple akord cıhazına baktığınızda ya da oturmuş bir Ney ile kıyaslayınca bu Ney'in daha pest olduğundan şikayet edebilirsiniz ancak bu olması gereken bir durumdur. Yeni açılan bir Ney ancak 1 sene üflendikten sonra tam sesini ve tonunu bulur. Şayet hala pest kalıyorsa ustalar bu Ney'lere tekrar ince akord ayarı yaparlar.

​

Diğer bir sorun da zamanla Ney'den hırıltılı ses gelmesi ya da ses üretilememesidir. Bu durum genelde yağlanmayan Ney'lerde meydana gelir. Isı ve Nem Ney'in yapısını etkiler. Hava ile temasını en aza indirgeyip mevcut nem oranını daha sabit tutabilmek açısından Ney'ler belirli aralıklarda yağlanmalıdır. Diğer taraftan kullanılan kalitesiz yağ veya ortamın tozlu oluşu da Ney'in sesini etkileyecektir. Özellikle iç yüzeyde birikip katılaşan yağ ve kir tabakası da Ney'inizin sesini değiştirebilir yahut ses alamamanıza sebep olabilir. Bu konuyu Ney Nasıl Yağlanır başlığı altında görebilirsiniz. 

​

Ani ısı değişiklikleri de Ney'inizden istediğiniz sesi alamamanıza sebep olabilir. Neyzenler genelde sahne aldıklarında bir icra yapmadan önce Ney'lerini kısa bir süre üfleyerek ısıtırlar.

​​

​

 
Ney Nasıl Yağlanır?
 

Ney'inizi aralıklı olarak yağlamak en önemli bakım kuralıdır. Yağ; Ney kamışının gözenekli yapısına nufuz ederek Ney'i ısı, nem ve diğer etkenlerden korur. Ancak bu yağın asit değeri düşük ince bir yağ olması gerekmektedir. Aksi halde yağ hem Ney dokusuna istenildiği gibi nufuz etmez hem de Ney yüzeyinde bir tabaka oluşturur ve bu tabaka daha çok pislik tutar. Bu sebeple içindeki asit oranı düşük olan ve ince yağ dediğimiz fındık yağı, susam yağı, badem yağı veya mısırözü yağı tercih edilmektedir. Ney'e güzel koku vermesi için kullanılan gül ve benzeri kokulu yağlar bir süre sonra üflerken sizi bayar. Bu sebeple kokusuz yağları tercih ediniz. Bunu dışında Ney için özel bir yağ yoktur.

Yeni açılmış bir Ney'i ilk 3 ayda haftada 1 kere yağlamalısınız.
3 aydan sonra bunu 2-3 haftada 1 kere yapabilirsiniz.
1 yıldan sonra ise ayda bir kere yağlamanız yeterlidir
Neyi'nizi ne kadar sık üflerseniz o kadar az sıklıkta yağlamayı gerektirir.
 

En iyi yağlama şekli alacağınız Ney'den uzun ve geniş bir PVC borunun açık olan bir tarafını kapatarak onu yağ tankı gibi kullanmanızdır. Yağ tankını nasıl yapacağınızı sizin için hazırladığımız videomuzda görebilirsiniz. Ney'inizi tamamen yağın içine batırıp 10 dakika ile 1 saat kadar bekleyin. Sonra neyinizi çıkarın. Neva deliğinden başaşağı olarak bir yere asıp yağın süzülmesi için en az 4-5 saat dinlenmeye bırakın. Böyle bir tank yapma imkanınız yok ise Ney'inizin bütün deliklerini bantlayın. Alt kısmını parmağınızla kapatın ve müzik kutusundan biraz yağ dökün. Ney'inizi bir yukarı bir aşağı çevirip hareket ettirerek yağın iç yüzeyin tamamına ulaşmasını sağlayın. Bu yöntem de işinizi görecektir.

​
 


Ney'de Yanma Nedir?
 

Ney'in sesi pek çok enstrümanda olduğu gibi çalındıkça yerine oturur ve güzelleşir. Ancak tınısal karakterdeki bu değişim Ney'de çok belirgindir. Üflendikçe nefesinizden çıkan karbondioksit ve nem sebebi ile Ney, ses kutusu denilen ilk boğumundan başlayarak kamışın iç kısmına doğru zamanla kararır. "Yanma" denilen bu olay neyzenin soluğundaki karbondioksit ve diğer gazların kamışın iç yüzeyine nüfuz ederek ince bir tabakayı hafifçe oksidasyona uğratmasından kaynaklanır. Bu durum çok yavaş bir süreç içinde gerçekleşir ve Ney üflenmeye başlandıktan ortalama 6 ay sonra genellikle küçük bir leke olarak başlar. Bu süreç tamamlanana yani Neyin tüm iç kısmı kararana kadar geçen zamanda Ney'den çıkan ses gittikçe farklılaşarak yanık ve doğuşkanlar yönünden zengin, etkileyici bir karakter kazanır. Ancak Ney hususunda usta olmayanlar bunu mantar-küf zannederek temizlemeye kalkarlar ki bu çok yanlıştır, uzun bir süre üfleye üfleye Ney'inize kazandırdığınız o ahengi de bir anda silip götürmüş olursunuz. Yıllarca üflenen Ney yine bu oksidasyon sebebi ile kararır hatta rengi cevize döner. Bu makbul bir Ney'dir. Sesi tamamen oturmuştur. 

​
​

 
Ney'de Küflenme
 

Üflediğiniz nefesin neminden, ortamın rutubetinden ya da neyinizi kapalı ortamda uzun süre tutmanızdan dolayı Ney küflenebilir. Ney yanması ve Ney küflenmesi farklı şeylerdir ve birbirine karıştırmamanız gerekir.

Küf sarımsı yeşil kenarı koyu hatta pamuksu bir katman olarak görülür ve genellikle müzik kutusunda oluşur. Bakteri ve mantarlardan dolayı oluşan küf oluşumunu gördüğünüzde Ney'inizi rutubette tutmuş, temiz korumamış ve yağlamamışsınız demektir. Eğer küf temizlenmez ise bu organizmalar selulozu yer ve sonuçta Ney çürür. Küflenme durumunda Ney ılık sabunlu su ile iyice yıkanır ve küf temizlenir. Daha sonra Ney kurumaya bırakılır ve tamamen kuruduktan sonra güzelce yağlanır.

Neyin içine temizlemek için sakın sert bir cisim sokmayınız, bu müzik kutusuna ve içerideki boğumlara zarar verebilir ve akordu bozar. Ney'inizi küften korumak için havadar bir ortamda tutunuz. Rutubetli ortamlarda bırakmayınız. Üfledikten hemen sonra kesinlikle kılıfına koymayınız. Biryere taşımıyorsanız kılıfında uzun süre tutmayınız. Kılıfının iki ucunda havalandırma deliği olduğundan emin olunuz.

​
 


Ney'de Yamulma
 

Selüloz bazlı olan Ney doğru saklanmaz ise eğilme ve yamulma yapabilir.

Elbette bunun Ney'in kalitesi ile de ilgisi vardır. Özellikle kamış olgunlaşmadan kesilmiş ise, Ney kamış tam olarak kurutulmadan açılmış ise, Ney 3 yaşından daha yeni ise, Ney zamanla yamulma, buruşma, hatta çatlama yapabilir.

 

Öte yandan Ney'i nasıl kullandığınız ve sakladığınız da çok önemlidir. Ney'in saklandığı koşullar bu bozulmaya sebep olabilir. Yamukluk akort olarak birşey farketmez ancak görsel yönden sizi rahatsız edebilir. Bu sebeple Ney bir yere dayalı olarak uzun süre bırakılmamalıdır. Masa gibi düz bir yerin üzerine konulacak ise Ney'in başparesinin masa dışına getirilip Ney'in konduğu yüzeye tam olarak yatırılması gerekir. Duvarda veya masa üstünde yan askıda tutulacak ise askı aralıklarının ne çok dar ne de çok geniş olmaması gerekmektedir. Aksi takdirde Ney askıda da bel verecek ve yamulacaktır.

En güzel saklama şekli Ney'inizi bir çivi ucuna Rast perdesinden başaşağı asmanızdır. 
 

Ney'inizde oluşabilecek eğilme ve yamulmaları kesinlikle kendiniz düzeltmeye kalkmayın. Ney'inizi çatlatabilir hatta kırabilirsiniz.
Ses olarak hiçbir sorun oluşturmayan eğilme ve yamulma durumu görsel olarak sizi çok rahatsız ediyor ise bir ustadan düzeltmesi için yardım isteyin.

​
 

 
Ney'de Çatlama ve Kırılma
 

Çeşitli nedenlerle Ney'inizde çatlama meydana gelebilir. Bu çatlaklar onarılmaz ise çatlaklar ilerler ve Ney kullanılamaz hale gelebilir. Ney ustaları bu çatlakları duruma göre onarabilirler. Bu çatlaklar Ney talaş tozu ve bir takım kuvvetli kimyasal yapıştırıcıların karışımı ile doldurularak kapatılır ve üstü 0 zımpara ile parlatılır. İyi kapatılmış bir çatlak Ney'de doğal bir damar olarak gözükecektir. Özellikle iyi bir Ney'iniz var ve çatlak oluştu ise ihmal etmeden muhakkak bir ustaya onarması için veriniz.

 

Aynı şekilde bazen kaza ile ya da farketmediğiniz bir çürüme yüzünden Ney'iniz kırılabilir. Yine iyi bir kamış ise Ney'inizi kırılan parça ile birlikte bir ustaya hatta mümkün ise o Ney'i yapan ustaya götürün. Kırılan kısma yeni bir ek yapacaktır.
​


Ney Hakkında Herşey
 

​

​

​

​

​

bottom of page